Devrim provaları

Colin Barker’ın Devrim Provaları kitabı beş devrimi anlatıyor/tartışıyor: Fransa 1968, Şili 1972-73, Portekiz 1974-75, Polonya 1980-81 ve 1979 devriminden bu yana İran. Her biri bugün yaşadığımız Ortadoğu devrimleri için çok önemli derslerle dolu olan beş devrimci gelişme.

İkinci Dünya Savaşı sonrasının en büyük devrimci atılımı 1968’de Fransa’da patladı. Öğrenci gençlerin başlattığı hareket kısa zamanda sürmekte olan grev hareketi ile birleşti ve genel grev düzeyine ulaştı.

1972-73 yıllarından oluşan Halk Cephesi iktidarı Şili egemen sınıfları ve emperyalizm için çok radikaldi ve bu nedenle bir ordu darbesi ile Allende hükümeti devrildi. Şili devriminin ve karşı devrimin en önemli dersi bize ordunun rolünü çıplak, yoruma gerek olmayan bir biçimde göstermesi.

Kitabın üçüncü makalesi Portekiz Devrimi. Türkiye’de kimi darbesever ulusalcı sosyalist Portekiz Devrimi’ni ordunun gerçekleştirdiği ilerici bir devrim olarak anlatmayı sever.

Oysa, Portekiz Devrimi bir ordu devrimi olmaktan ziyade, bir asker ve emekçi ayaklanmasıdır ve Portekiz Devrimi’nin nasıl sönümlendiği günümüz Ortadoğu Devrimleri için çok önemli derslerle doludur.

Doğu Avrupa’nın devlet kapitalisti rejimlerinde gerçekleşen 1989 devrimleri Polonya’da Dayanışma sendikasının da katılmasına olanak verilen seçimlerle başladı ve Dayanışma aday çıkarmasına izin verilen bütün  milletvekilliklerini açık oy farkı ile kazandı.

Bu seçimlerin sonunda Polonya’da değişim başladı ve kısa zamanda bütün Doğu Avrupa ülkelerinde devrim tamamlandı.

Devrim Provaları, Dayanışma Sendikası’nın 1980-81 arasındaki ortaya çıkış dönemini, dolayısıyla işçi sınıfının kitle hareketinin ve bağımsız kitle örgütlenmesinin nasıl şekillendiğini ve devletin bu örgütlenmeyi bir süre için de olsa baskı altına alıp gerilettiğini anlatıyor.

İran’da Yeşil hareket iki yıldır Ahmedinejad iktidarına karşı mücadele ediyor, ama iktidar henüz kontrolü kaybetmedi. Bunun temel nedeni iktidarın da güçlü bir sivil tabanı olması. 1979 devriminden bu yana İran makalesi bugünkü Yeşil Hareketi anlamamızda çok yararlı bir makale.

Ortadoğu devrimleri bütün hızıyla devam ederken Colin Barker’ın Devrim Provaları kitabı gerçekten çok yararlı ve bu nedenle mutlaka okunması gereken bir kılavuz.

1968’den 1979’a kadar yaşanan beş devrimi tartışarak bugünü anlamamıza çok yardımcı oluyor.

A. Gülsen