Das Kapital çizgi kitaptan okunur mu?

Çizgi kitaplar çok geniş bir yelpazeyi kaplayan alanlarda yayınlanıyor ve geniş bir ‘okur’ kitlesine hitap edebiliyor. En yaygın bilinenleri kurgulanmış fantastik kahramanlar hakkında yayınlananlar olmakla birlikte günümüzde hemen her alanda çizgi kitaplara rastlayabiliyoruz. Edebî eserlerin çizgiye dökülmüş versiyonlarının yanı sıra, masal kitapları, çocuk klasikleri, erotik kitaplar, hatta İnsanlık Tarihi Ansiklopedisi gibi çok geniş kapsamlı olanları da var.

Çizgi kitapların dünya çapında çok yaygın tüketildiğine bir örnek vermek gerekirse; geleneksel Japon çizgi sanatı Manga kitaplarının cirosu yıllık dört milyar doları buluyor. Mangalar genellikle seri halde ve her kitapta tek hikâyenin anlatıldığı çizgi kitaplar. Bugün bu kitaplar sadece kitap olarak basılmakla da kalmıyor. İnternete ve televizyona uyarlanmış çizgi kitapların tüm dünyada ‘fan club’ları, hatta festivalleri bulunuyor.

Bunca yaygınlığa ulaşmış çizgi kitapların elde edilmek istenen bilgiyi ne derece sağladığını tartışmak da kaçınılmaz oluyor. Bugün, örneğin, tarihî kişiliklerin hayatını anlatan ya da dünyaca bilinen siyasî, felsefî eserleri çizgiyle okura ulaştıran çok sayıda kitap var. Marks, Lenin, Troçki gibi siyasi figürlerin yanında Kapital, Komünist Manifesto, Evrim Teorisi gibi temel eserlerin birçoğunu da çizgi kitap olarak elde etmek mümkün. Bu türden çizgi kitapları değerlendirirken birkaç noktaya dikkat etmekte fayda var. Çizgi kitaplar, her şeyden önce, okumaya teşvik ettiği için desteklenmeli. Okuma alışkanlığı edinmede büyük bir kolaylık sağlıyorlar çünkü. Örneğin, Marks’ın kalın ciltler halinde ve okura ilk bakışta karmaşık görünen verilerle yazılmış Kapital’i konuya henüz merak sarmaya başlamış bir okurun ‘gözünü korkutabilir’.

Aynı kitabı en yalın haliyle çizgiye dökülmüş bir kitaptan okumak büyük bir rahatlık sağlar. Kitapta anlatılanların sanıldığı gibi kavraması zor konular olmadığını okura gösterebilir ve aslını okumaya özendirebilir. Çok temel belli başlı noktalarını deyim yerindeyse ‘hap gibi yutulacak’ halde verip Kapital’in aslı ve yazarının diğer eserleri hakkında bir merak uyandırabilen bir çizgi kitap amacına ulaşmış demektir.

Öte yandan, kitap çok yüzeysel kalıp merak uyandırmayabilir ya da tam tersine, okura ‘bu bana yeter’ dedirtecek kadar kapsamlı olabilir. Oysa ele alınan eser veya tarihsel kişilik hakkındaki bütün bilgileri çizgi halinde vermek mümkün değil.

Toparlarsak; çizgi kitaplar okumaya özendirmesi bakımından oldukça faydalıdır. Bir çizgi kitap sadece kitap okumaya değil, ele aldığı konu hakkında daha geniş bir okumaya da özendiriyorsa gerçekten görevini yerine getirmiş demektir. Aksi halde kalıcı olamayan eğlencelik bir tüketim malzemesi olmanın ötesine geçemez.

Cengiz Alğan